Skutki I wojny światowej

Tragedia Społeczeństwa

Podczas wojny poległo blisko 9 mln ludzi. Doszło również do zachwiania równowagi demograficznej ponieważ na froncie przede wszystkim ginęli mężczyźni.

Okrutne żniwo zebrała także epidemia grypy, tzw. hiszpanki, która unicestwiła więcej osób niż działania zbrojne. Wielu mężczyzn wróciło z wojny okaleczonych, co utrudniało powrót do normalnego życia i tym samym pozbawiało ich możliwości znalezienia pracy. Rannych zostało ponad 22 mln osób.

Nie można też zapomnieć o stratach moralnych. Tragizm i okrucieństwa wojny zawsze osłabiają wiarę w autorytety i wartości. Pokazują, że postęp cywilizacyjny, który powinien służyć ludzkości, doprowadza do zniszczeń. Wielu osobom trudno było odzyskać równowagę psychiczną po utracie bliskich. Europa zapełniła się ludźmi okaleczonymi fizycznie i psychicznie.

Konflikt przyspieszył również zmiany obyczajowe i miał wpływ na kulturę i naukę europejską

Problemy gospodarcze

Działania wojenne spowodowały ogromne zniszczenia na terenach wszystkich państw zaangażowanych w wojnę. Niszczono dobra materialne. Stosowano rabunkową gospodarkę surowcową, eksploatowano nadmiernie fabryki. Ich odbudowa i przywrócenie stanu gospodarki do poziomu przedwojennego były trudne. Nie mniejszy problem stanowiło przestawienie produkcji przemysłowej na tory pokojowe. Rekwizycje w rolnictwie doprowadziły tę gałąź gospodarki do ruiny. Zniszczenia powstałe wskutek wojny szacuje się na około dwieście siedemdziesiąt trzy miljardy dolarów.

Dochody poszczególnych państw były zbyt małe, by pokryć wydatki. W związku z tym łatano budżety, dodrukowując papierowe pieniądze, które nie miały pokrycia ani w zasobach państwowych, ani w towarach na rynku. Efektem tych działań była hiperinflacja dochodząca w niektórych krajach do miliona procent. Szczególnie było to widoczne w państwach centralnych. Jednak wszystkie kraje biorące udział w wojnie odczuwały kryzys finansowy i były zadłużone. Działania wojenne pochłonęły ogromne fundusze. Stąd państwa zwycięskie dążyły do uzyskania reparacji wojennych, które przynajmniej częściowo mogły zrekompensować poniesione straty. Aby zminimalizować trudności z zaopatrzeniem w podstawowe produkty, nawoływano do oszczędzania.

Jednym ze sposobów na unormowanie sytuacji zaopatrzeniowej na rynku było wprowadzenie reglamentacji przydziału żywności i innych dóbr. Wprowadzano także towary zastępcze na przykład sacharynę za cukier czy papierową bieliznę. W wielu państwach gospodarkę opartą na liberalizmie ekonomicznym zastępowano etatyzmem gospodarczym – państwo nie było już tylko stróżem rozwoju gospodarczego, ale ingerowało w ten obszar, starając się w miarę możliwości doprowadzać do samowystarczalności ekonomicznej ograniczało import, nakładało wysokie cła.

Zmierzch imperiów

Wojna ujawniła słabość wielkich imperiów. Już w 1917 roku upadł carat w Rosji, obalony przez rewolucję lutową. Ponadto po przewrocie bolszewickim kraj pogrążył się w wojnie domowej. Rozpadła się również, w wyniku dążeń niepodległościowych narodów słowiańskich i niezadowolenia społecznego, monarchia austro węgierska. Straty poniesione na froncie oraz nastroje rewolucyjne obaliły cesarstwo Hohencollernów. Na początku listopada 1918 roku wybuchło powstanie marynarzy niemieckich w Kilonii, które uzyskało poparcie w miastach portowych, w stolicy, a także w innych rejonach kraju. Wilhelm drugi abdykował i wyjechał z kraju, a Niemcy ogłoszono republiką. Jej pierwszym prezydentem został Fredrich Ebert.

Wrzenie rewolucyjne w Europie

Po abdykacji cesarza w Niemczech władzę przejęli socjaldemokraci. Ich intencją było utworzenie republiki parlamentarnej. Przeciwne tej formie ustrojowej były zarówno siły prawicowe, jak i utworzona na przełomie 1918 i 1919 roku Komunistyczna Partia Niemiec. Komuniści, wzorując się na bolszewikach, chcieli dyktatury proletariatu. Dlatego na początku stycznia 1919 roku wywołali w Berlinie powstanie zbrojne stłumione przez korpusy ochotnicze. Na czele rewolucji stali Karl Liebknecht i Róża Luksemburg, przywódcy radykalnego Związku Spartakusa. Oboje zostali po stłumieniu rewolucji zamordowani przez żołnierzy Freikorpsu.

Wydarzenia w Niemczech nie były jedyną próbą wsparcia czerwonego marszu bolszewików i wywołania światowej rewolucji proletariackiej jej idee wspierała powołana w marcu 1919 w Moskwie Międzynarodówka Komunistyczna, zwana także trzecią Międzynarodówką. 20 marca 1919 roku proklamowana została komunistyczna republika na Węgrzech. Na jej czele stanął Bela Kuhn. W kwietniu kolejny raz Niemcy, tym razem na terenie Bawarii, podjęli próbę powołania komunistycznej republiki. Próba Eugena Levine Nissena także okazała się nieudana.

Również w północnych Włoszech robotnicy próbowali przejmować zakłady pracy, tworzyć komitety fabryczne. W Turynie i Mediolanie powstały oddziały rewolucyjne Czerwonej Gwardii. Fala nastrojów rewolucyjnych opadła po klęsce Armii Czerwonej pod Warszawą, ale problemy z zatrudnieniem zdemobilizowanych żołnierzy, związane z dezorganizacją przemysłu, zniszczeniami wojennymi, koniecznością przestawienia gospodarki z wojennej na pokojową przyczyniły się do ukształtowania kolejnego ruchu nie mniej groźnego w skutkach niż komunizm.